دلایل بروز لکنت در کودکان دوزبانه و راهکارهای درمانی

تحلیل علمی از دیدگاه گفتاردرمانی برای کودکان در محیط‌های چندزبانه

لکنت زبان یکی از پیچیده‌ترین اختلالات گفتاری دوران کودکی است که می‌تواند در نتیجه‌ی عوامل ژنتیکی، عصبی، هیجانی و محیطی ایجاد یا تشدید شود. در کودکان دوزبانه که در محیط مهاجرتی رشد می‌کنند، لکنت ممکن است به‌دلیل چالش‌های زبانی و فرهنگی زودتر ظاهر شود یا شدت بیشتری پیدا کند.
در این مقاله، با بررسی علمی دلایل بروز لکنت در کودکان دوزبانه، راهکارهای تخصصی درمانی با تکیه بر تجربیات کلینیک گفتار توان‌گستر کرج ارائه می‌گردد.

---

چرا کودکان دوزبانه ممکن است دچار لکنت شوند؟

1. بار شناختی بالا در پردازش دو زبان

مغز کودک در تلاش برای انتخاب واژه، دستور زبان، یا تلفظ صحیح بین دو زبان، دچار کندی موقتی در تولید گفتار می‌شود.

2. فشار اجتماعی یا تحصیلی برای استفاده از زبان دوم

کودک ممکن است در مدرسه به خاطر ضعف در زبان مقصد احساس خجالت یا اضطراب کند که این حالت‌ها از عوامل اصلی بروز یا تشدید لکنت هستند.

3. تعویض ناگهانی زبان در گفتار روزمره

والدینی که بی‌ثبات از زبان‌ها استفاده می‌کنند (مثلاً یک جمله فارسی و جمله بعدی انگلیسی)، باعث اختلال در برنامه‌ریزی حرکتی گفتار کودک می‌شوند.

4. ژنتیک + عوامل محیطی

اگر زمینه‌ی خانوادگی لکنت وجود داشته باشد، محیط مهاجرتی می‌تواند به‌عنوان یک محرک لکنت عمل کند.

علائم هشدار لکنت در کودک دوزبانه

🔹 تکرار هجای اول کلمات (م‌م‌مامان)
🔹 کشیدن صداها (مـــــن رفتم)
🔹 توقف‌های ناگهانی در گفتار
🔹 تغییرات فیزیکی مثل فشار صورت، چشم‌برهم‌زدن یا تنش گردن
🔹 اجتناب از صحبت در جمع

مداخله تخصصی گفتاردرمانی در کودکان دوزبانه دچار لکنت

✅ مرحله اول: ارزیابی دقیق در هر دو زبان

• بررسی روانی گفتار در زبان مادری و زبان دوم

• شناسایی موقعیت‌هایی که لکنت شدت می‌گیرد (مدرسه، خانه، زبان خاص)

✅ مرحله دوم: طراحی برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده

• آموزش تکنیک‌های کنترل تنفس و گفتار آرام

• استفاده از الگوی Camperdown برای کودکان بالای ۷ سال

• درمان بازی‌محور لکنت برای کودکان پیش‌دبستانی